Asil Nadir (d. 1 Mayıs 1941; Lefke), Kıbrıs Türkü iş insanıdır. Nadir, İngiltere'de cezaevinde zimmet Pollypeck suçundan dolayı aldığı 10 yıllık hapis cezasına çarptırılmıştır. Ayrıca Vestel Elektronik şirketinin kurucusudur. Bunların yanı sıra Nadir'in adı eski eşi Ayşegül Tecimer'in medyaya tarihi eser kaçakçılığı yapması ile yansımıştır. 21 Nisan 2016 tarihinde İngiltere'deki cezaevinden tahliye edilerek Türkiye'ye iade edilmiştir.12 Bir gece Silivri Cezaevinde kaldıktan sonra tahliye edilmiştir. 23 Nisan 2016 sabahı İstanbul'dan, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ne dönmüştür.34
İrfan ve Safiye Nadir'in oğlu olarak 1 Mayıs 1941 tarihinde Lefke'de doğdu. Babası İrfan Nadir 1950'li yıllara kadar Kıbrıs'ta polislik yapıyordu. Daha sonra babası polislik görevinden ayrıldı ve Mağusa'ya yerleştiler. Ailesi ile birlikte Maronit Eleni isimli bir kişinin evinde kiracı olarak oturuyorlardı. Nadir çocukluğunda Mağusa'nın Maraş bölgesinde gazete satışı yapıyordu.5 Babası daha sonra KKTC'de İngiltere'den getirttiği otobüsler ile buradaki ilk otobüs şirketini kurmuştur.
Ailesi İngiltere, Türkiye ve Yunanistan arasında Kıbrıs Cumhuriyetinin kuruluş anlaşmasını imzalamalarının ardından 1963 yılında İngiltere'ye taşındı. Asil Nadir'i ise İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi'ne öğrenim görmesi amacıyla göndermişlerdi. Fakat o daha sonra okulu yarım bırakarak babasının gözetimi altında iş hayatına atılmıştır. Üniversiteyi ise 1980 yılından sonra tamamlamıştır. Aile Londra'ya yerleştikten sonra perakendecilikte bir tür market olan cash and carry sistemiyle çalışan Wear Well isimli şirketi satın aldı. 1974 yılında Kıbrıs Barış Harekâtı'nın ardından Lefkoşa'ya dönerek tekstil işi yapmaya başladı. Babası İrfan Nadir Kıbrıs'a döndüğünde batık durumda olan Mağusa Türk Gücü Kulübü'nün borçlarını ödemiştir. 1983 yılında ise Asil Nadir'in 1980 yılında satın almasının ardından yükselişe geçen Polyy Peck International isimli şirketin satılan hisselerinden gelen parayla serbest limanda Uni-Pac Ambalaj isimli karton kutu imalat tesisini kurmuştur.6
Ürettiği tekstil ürünlerini bu dönemde İngiltere'de bulunan ve zarar etmiş olan Polly Peck International (PPI) isimli şirket aracılığıyla Orta Doğu'ya pazarlıyordu. 1980'lerde hisselerini satın aldığı bu şirket yükselişe geçti. Bu yıl Asil Nadir İngiltere'de en zengin 100 iş insanı arasına girdi. 1982 yılında Polly Peck'in brüt kârı 9 milyon sterlin olarak açıklanmıştır. Ayrıca 1984 yılında Asil Nadir ticaret amacıyla satın aldığı ilk geminin adını annesine ithafen Safiye Sultan olarak koymuştur. Nadir yine 1989 yılında Türkiye piyasasına Niksar markasıyla şişelenmiş su üretimiyle de girmiştir.7
04 Mayıs 1985 tarihinde saat 11.00'de 8 Manisa ilinde Vestel Elektronik Sanayi ve Ticaret A.Ş. isimli fabrika, Turgut Özal'ın katıldığı bir törenle açıldı.9 Vestel ürettiği ilk televizyonları Vestel Ferguson adıyla satıyordu.10 Fakat Vestel'in açılışı 1985 tarihinde yapılsa da 1984 yılı itibarıyla Asil Nadir'in yönetiminde bulunan Nadir Şirketler Grubu Türkiye'de, Vestel Elektronik Sanayi ve Ticaret A.Ş., Su ve Şişeleme Sanayi Anonim Şirketi, Meyna Tarım Ürünleri Sanayi ve İhracat A.Ş. ile UNIPAC Paketleme ve Ambalaj Sanayi A.Ş. şirketleriyle faaliyet gösteriyordu.11 Yine bu dönemde Polyy Peck International isimli şirketi ile taze meyve ve sebze ihratacı yapıyordu. 1985 yılında Türkiye'de meyve ve sebze ihracatçılarına yüzde 2.75 oranında bir vergi indirimi getirilmiştir.12 Asil Nadir'in 1985 yılındaki serveti 500 milyon sterlin olarak biliniyordu.13
1988 yılında Pizza Hut'ın Türkiye'deki ilk şubesini Ataköy Galeria'da açan Nadir bu yıl dönemin Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı olan Turgut Özal'ın tavsiyesi ile 14 Günaydın isimli gazeteyi Haldun Simavi'den 44 milyon Türk lirası ve 5 milyon sterlin karşılığında satın alarak medya işine girdi. Bu satın almanın ardından Güneş gazetesini ve Tan isimli gazete ile Nokta isimli dergiyi de yayınlayan Gelişim dergi grubunu satın aldı. Yine bu yıllarda Nadir, KKTC'de de bazı medya organlarını satın almıştır.
1989 yılında meyve pazarlama şirketi olan Del Monte'yi 875 milyon dolar karşılığında satın aldı. Yine bu yıl Japon Sansui isimli elektronik şirketini de satın aldı. 14 Aralık 1989 tarihinde ise bu dönem ABD'nin Kıbrıs işlerinden sorumlu olan Nelson Ledsky, Asil Nadir'e KKTC Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş'ın yerine Cumhurbaşkanı olmasını teklif etmiş fakat Nadir bu teklif reddetmiştir.15 1990 yılında Sunday Times isimli gazete tarafından yayınlanan zenginler listesinde kimi kaynaklara göre 36'ncı kimi kaynaklara göre ise 11'inci sırada bulunuyordu.
Fakat bu yıl paravan şirketler kurarak Polly Peck International (PPI) isimli şirketin hisselerini yapay şekilde yükselttiğine dair suçlamalar ile mali krize girdi. Polly Peck International (PPI) isimli şirket 1990 yılında 550 milyon sterlin borçla iflas etti. 16 Aralık 1990 tarihinde Asil Nadir İstanbul'dan uçakla İngiltere'ye gitti. Polly Peck International bundan hemen öncesinde kayyuma devredilmişti. Asil Nadir hakkında çıkarılan yakalama kararı ile 17 Aralık 1990 tarihinde tutuklandı. Bu tarihte hakkında 18 zimmet suçu bulunuyordu. 1991 yılı Kasım ayında ise suçlamaların sayısı 76'ya ulaşmıştı. Hakkındaki bu suçlamaların sayısı ise 1992 yılı Haziran ayında 30'a düşürüldü.
1993 yılına kadar İngiltere'de hapishanede tutuldu. 1993 yılında 3,5 milyon sterlin kefaletle serbest bırakılmasını ardından kendisine ait özel uçağıyla KKTC'ye kaçtı. 2010 yılında ise kendi isteği ile İngiltere'ye döndü. İngiliz yetkililere teslim ettiği KKTC pasaportunda adı Asil Nadir Türkkan olarak geçiyordu. Hakkında açılan davaları kazanacağını ve İngiltere Devletinden 3 ila 4 milyar sterlin tazminat alacağını düşünüyordu. Ayrıca yakınları Asil Nadir'in İngiltere'den hakkında açılan dava ile ilgili güvence alarak gittiğini beyan etmişlerdir. 2012 yılında tamamlanan yargılama sonucunda 29 milyon sterlini zimmetine geçirmekten dolayı suçlu bulundu.
Hakkındaki duruşmada üzerine atılı 13 suçlamanın 10'undan toplam 10 yıl hapse mahkûm oldu. 2013 yılında İngiltere'deki mahkeme Asil Nadir'in mağdur bıraktığı yatırımcılara 5 milyon sterlin ödemesi durumunda cezasının geriye kalanınını Türkiye'de çekmesini kararlaştırdı. Medyada ise bu haberler doğrultusunda Asil Nadir için gereken tazminatın ödenmesi için annesi Safiye Nadir'in 311 dönüm arazisini ipotek ettirdiği bilgileri yer aldı.16 Bazı kaynaklarda ise tazminatın Onur Air'in sahibi Hamit Cankut Bagana ile arkadaşları tarafından ödendiği yer aldı. Ayrıca yine bu haberlerde Asil Nadir'in toplam 5 yıl hapis yattıktan sonra çıkabileceği yer aldı.17
Hakkında yapılan suçlamalardan birisi ise Polly Peck International (PPI) isimli şirketten Günaydın isimli gazeteyi satın almak amacıyla 5 milyon sterlini zimmetine geçirmesiydi. Nadir mahkemenin hakkında aldığı kararları temyize götüreceğini açıkladı.18 Asil Nadir halen Londra'da bulunan Belmarsh hapishanesinde tutulmakta idi. Asil Nadir mahkemede herhangi bir gelirinin bulumadığını belirtmesine rağmen, Crystal Cown, Olive Tree, Unipac fabrikası, ICP ilaç fabrikası, Sunzest paketleme tesisleri, Sunzest konsantre fabrikası, Wearwell konfeksiyon, Traveloz, Safeco Sigorta, Kend Bank, AN Grafik, Benlarit limited, Derece Lim, Cemar Ar gibi şirketlerin kendisine ait olduğunu dair iddialar bulunmaktadır.
Asil Nadir'in arkadaşı olan Yorgo Yakovu 2012 yılında Kıbrıs müzakerelerinde başmüzakerecilik yapmıştır.19 Asil Nadir'in İngiltere'de Polly Peck International isimli şirketi satın almasının ardından, bu şirketin yükselişi ile birlikte Türkiye piyasalarına girmesinin asıl nedeninin kendisinin silah sanayiine girme isteği olduğu medyaya yansımıştır.20 Vestel şirketinin de bu kapsamda gösterişten ibaret bir şirket olduğunu açıklayanlar bulunmaktadır.
Asil Nadir adıyla İzmir ilinin Balçova ilçesinde bir ortaokul ve Seferihisar ilçesinde ise bir lise bulunmaktadır.
Asil Nadir'in ilk eşi 15 Eylül 1962 tarihinde evlendiği21 Ayşegül Tecimer (d. 09.08.1945) 'dir. Asil Nadir ile Ayşegül Tecimer 1961 yılında İstanbul'da tanışmışlardır. 1989 yılında ise Ayşegül Tecimer ile boşanmışlardır. Nadir 2 Aralık 2005 tarihinde Neriman Nur ile evlenmiştir.22
Özel;
Genel;
Orijinal kaynak: asil nadir. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.
Eşref Çetinel, Asil Nadir üzerine yazımdır , Tarih: 25.08.2012 ↩
milliyet, "Nadir Şirketler Grubu'nun Türkiye Yatırımları Üretime Geçmeye Başladı.", Tarih: 29.08.1984 ↩
milliyet, "Bugün" isimli açılış ilanı, Tarih: 04.05.1985 ↩
milliyet, "Türkiye'ye teşekkür." başlıklı gazete ilanı, Tarih: 05.05.1985 ↩
milliyet, "Vestel Fergson TX" başlıklı gazete ilanı, Tarih: 02.11.1984 ↩
gundemkibris, Asil Nadir: Bir ihtişam, yükseliş ve çöküş hikayesi , Tarih: 01.10.2012 ↩
İpek Özbey, hurriyet, Asil bir adamın Nadir rastlanan hikâyesi , Tarih: 26.08.2012 ↩
sabah, Asil Nadir'in cezasını annesi ödemiş , Tarih: 22.02.2013 ↩
bbc.co.uk, 'Asil Nadir Türkiye'ye iade edilebilir' , Tarih: 20.02.2013 ↩
milliyet, Asil Nadir kutlamaya hazırlanırken mâhkum oldu , Tarih: 23.08.2012 ↩
milliyet, "Asil Nadir en hızlı silahşör", Alıntı: Kıbrıslı iş insanı Asil Nadir, "savunma sanayii"ne iddialı giriyor. Son günlerde çok sayıda yerli firmanın başvurduğu ABD'nin "Westinghouse" firması ile önceden "know-how" anlaşması imzalayan Asil Nadir, bir adım öne geçti." Tarih: 14.11.1985 ↩
biyografi.info, Asil Nadir , Erişim tarihi: 27.10.2014 ↩
Ne Demek sitesindeki bilgiler kullanıcılar vasıtasıyla veya otomatik oluşturulmuştur. Buradaki bilgilerin doğru olduğu garanti edilmez. Düzeltilmesi gereken bilgi olduğunu düşünüyorsanız bizimle iletişime geçiniz. Her türlü görüş, destek ve önerileriniz için iletisim@nedemek.page